Θρησκευτικός τουρισμός

Μετέωρα

          Σε απόσταση μιας ωρας από τη Λ. Πλαστήρα βρίσκονται τα παγκοσμίως φήμης ΜετέωραΤα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους που υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα, κοντά στα πρώτα υψώματα της Πίνδου και των Χασίων. Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που είναι χτισμένα στις κορυφές κάποιων από τους βράχους είναι σήμερα το δεύτερο πλέον σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, ύστερα από το Άγιο Όρος. Από τα τριάντα που υπήρξαν ιστορικά, σήμερα λειτουργούν μόνο έξι και τα οποία από
το 1988 περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.Η δημιουργία του γεωλογικού τοπίου, αν και έχει κατά καιρούς απασχολήσει πολλούς Έλληνες και ξένους γεωλόγους δεν έχει ακόμη ξεκάθαρα ερμηνευθεί. Είναι ενδιαφέρον το ότι ούτε η Ελληνική Μυθολογία ούτε οι αρχαίοι Έλληνες αλλά και ούτε ξένος ιστορικός έχει αναφερθεί στο χώρο αυτό.Σύμφωνα με την θεωρία του Γερμανού γεωλόγου Φίλιπσον, που επισκέφτηκε την Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα, η δημιουργία αυτών των τεράστιων ογκολίθων οφείλεται σ΄ ένα δελτοειδή κώνο από ποταμίσιους ογκόλιθους και ασβεστολιθικά πετρώματα που για εκατομμύρια χρόνια χύνονταν σε θαλάσσια έκταση που κάλυπτε τότε τη Θεσσαλία..
          Το όνομα Μετέωρα αποδίδεται στον κτήτορα της μονής Μεγάλου Μετεώρου τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον Πλατύ Λίθο στον οποίο ανέβηκε πρώτη φορά το 1344. Γενικά η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το 1393. Ωστόσο από τα τέλη του 15ου αιώνα και κυρίως τον 16ο αιώνα τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, τα οποία κοσμούνται με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες.
Σήμερα έξι μονές είναι επισκέψιμες και συγκεκριμένα:
* Η ανδρική μονή του Αγίου Νικολάου του Άσμενος ή Μονή του Αναπαυσά
* Η Μονή Ρουσάνου ή Αρσάνη
* Η ανδρική μονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, γνωστή και ως «Μεγάλο Μετέωρο», επί του υψηλότερου βράχου.
* Η μονή των Αγίων Πάντων ή Μονή Βαρλαάμ
* Η Μονή Αγίας Τριάδος (Μετεώρων)
* Η γυναικεία Μονή Αγίου Στεφάνου (Μετεώρων)

 Ι. Μονή Κορώνης

          Η πορεία μας ξεκινά με ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Θεσσαλικού χώρου, την Ι. Μ. Κορώνας. Υψώνεται σαν προπύργιο πάνω από το Μοσχάτο με όλο το θεσσαλικό κάμπο στα πόδια της και έπαιξε σπουδαίο ρόλο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η Μονή αποτελείται από το καθολικό και δύο πτέρυγες κελλιών. Το καθολικό είναι τετρακιόνιος αθωνίτικου τύπου με νάρθηκα στη Δ. πλευρά και παρεκκλήσι στη μνήμη του Αγ. Ιωάννου Προδρόμου. Οι τοιχογραφίες του χρονολογούνται στα 1587, ενώ του παρεκκλησίου στα 1735.

Ι. Μονή Πελεκητής

          Η Ι. Μονή Πελεκητής μας τρομάζει με  το ύψος του βράχου πάνω στον οποίο είναι κτισμένη. Η τοπική παράδοση αναφέρει σαν κτήτορά της τον οσιομάρτυρα Δαμιανό, από το Ρίχοβο των Αγράφων ή κατ' άλλους από το Μερίχοβο. Μάλιστα τοιχογραφία μέσα στο ναό τον αναφέρει σαν κτήτορά της Μονής. Κτίστηκε στα 1529 και έχει δύο ναούς, τον Ναό της Αναλήψεως, μονόχωρο ναό με τοιχογραφίες του 1654, και ένα δεύτερο αφιερωμένο στην Παναγία με τοιχογραφίες του 1666. Από τον Ι. Ναό Αναλήψεως σώζονται τμήμα¬τα τέμπλου από τα πλέον περίτεχνα της περιοχής του 17ου αι. Επίσης, αξιόλογο είναι και το τέμπλο του Ι. Ν. Παναγίας Φανερωμένης.

Ι. Μονή  Πέτρας

        Τέσσερα (4) χιλιόμετρα ΒΔ του Καταφυγίου συναντάμε την Ι. Μ. Πέτρας, που πήρε το όνομα της από το βράχο που στο ΒΔ στήθωμα δημιουργεί μεγάλη σπηλιά όπου βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας.Η Μονή που έχει συμπληρώσει πάνω από 400 χρόνια, μας εκπλήσσει τόσο με την αρχιτεκτονική της όσο και με τις λαμπρές τοιχογραφίες που το χέρι του ζωγράφου Ιωάννη Ευτελή ολοκληρώνει στα 1672. Στον 17ο αι. χρονολογείται το τέμπλο με την περίτεχνη ξυλογλυπτική διακόσμηση.

Ι. Μονή Σπηλιάς

         Η Ιερά Κοινοβιακή Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Σπηλιάς υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων και βρίσκεται στον δήμο Ανατολικής Αργιθέας στο χωριό Κουμπουριανά . Η Ιερά Μονή είναι κτισμένη στην εξοχή ενός βράχου και σε υψόμετρο 1000 μέτρων.Στο χώρο της Μονής συναντάμε δύο Ναούς : Ο μικρότερος και παλαιότερος είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και κτίστηκε το 1604. Ο μεγαλύτερος , που είναι και το καθολικό της Μονής, τιμάται στην μνήμη της Ζωοδόχου Πηγής .Η Ιερά μονή έπαιξε σημαντικό ρόλο στους αγώνες του 1821. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης έκανε συχνά πολεμικές συσκέψεις και συμβούλια στην Ιερά Μονή, αφού η θέση της είχε ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Στην Ιερά Μονή είχε την έδρα της η Επαναστατική Κυβέρνηση στα 1867.

Ι. Μονή Κοιμήσεως  της Θεοτόκου Ρεντίνας

          Από το πλούσιο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας Κεφαλοχώρι των Αγράφων, τη Ρεντίνα, ο Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που κτίστηκε στα 1579 και τοιχογραφήθηκε στα 1676. Σοβαρά πρόσωπα που αποπνέουν μεγαλοπρέπεια και ιερατικότητα και που μαρτυρούν έμπειρο καλλιτέχνη με βαθιές καλλιτεχνικές ρίζες στη βυζαντινή εποχή. Το τέμπλο χρονολογείται στον 17ο αι.Στο μονόχωρο ναό του Αγ. Γεωργίου δούλεψαν στα 1769 οι ζωγράφοι ιερομόνα¬χος Σαμουήλ και ο Δημήτριος Αναγνώστου. Το αξιόλογο τέμπλο έγινε με χορηγία του πλούσιου προεστού Δημήτριου Τσολάκογλου. Εδώ με τις επίπονες προσπάθειες των κατοίκων, ένα πρόσκτισμα του ναού μετατράπηκε σε εκκλησιαστικό μουσείο, όπου συγκεντρώθηκαν και φυλάσσονται εικόνες και κειμήλια από όλους τους ναούς. Τέλος από τον Ι. Ναό του Αγ. Νικολάου του 1727 ξεχωρίζει το διακοσμημένο τέμπλο με ενδιαφέρουσες δεσποτικές εικόνες.

Ι. Μονή Αγ. Γεωργίου Μαυρομματίου

              Η Ι. Μ. Αγ. Γεωργίου κοντά στο Μαυρομμάτι είναι γνωστή ως Ι. Μ. Καραϊσκάκη, γιατί σε σπήλαιο που βρίσκεται κοντά στη μονή γεννήθηκε στα 1782 ο μεγάλος αγωνιστής. Ο ναός είναι μονόκλιτος αθωνίτικου τύπου που ο τρόπος κάλυψης της στέγης του είναι ασυνήθης για την Ελλάδα, ενώ συνηθίζεται πολύ στα Βαλκάνια, στοιχείο που δείχνει τις εμπορικές σχέσεις Αγράφων και Ρουμανίας, όπου μετά την τουρκική κατοχή πολλοί κάτοικοι της βρήκαν καταφύγιο. Η αποκατάσταση και στερέωση της χρήζει ιδιαίτερης μεταχείρισης. Θα πρέπει να συνταχθεί λεπτομερώς τεχνική μελέτη, η οποία για να τεθεί σε εφαρμογή θα πρέπει να δουλέψει εξειδικευμένο συνεργείο. Το ψηλό λιτό τέμπλο με τη σύνθετη ξυλογλυπτική διακόσμηση μας μεταφέρει στο κλίμα της ξυλογλυπτικής του 17ου αι., τόσο έντονο σε όλη την περιοχή των Αγράφων.Τονίζουμε ιδιαίτερα τέμπλα, εικόνες, κειμήλια γιατί είναι τα περισσότερα έκθετα στη βορά των αρχαιοκαπήλων ή μη, καθώς εύκολα αφαιρούνται και εύκολα μεταφέρονται και μάλιστα σε ελάχιστο χρόνο.Για να αποσπασθεί ένα τμήμα εικονογραφημένης επιφάνειας (τοιχογραφία) απαιτείται χρόνος και κόπος. Εξάλλου είναι πλέον μόδα να αφαιρούνται ει κόνες και κειμήλια για να στολίζουν και κάποια σαλόνια.

Ι. Μονή Αγίας Τριάδος Δρακότρυπας

          Από τα σημαντικότερα μνημεία των Αγράφων είναι η Ι. Μ. Αγίας Τριάδος Δρακότρυπας, απ' όπου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την περιοχή μέχρι τον Τύμπανο. Αν και εγκαταλελειμμένη χρόνια, τελευταία οι προσπάθειες των κατοίκων σε συνεργασία με την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων συνεχίζονται και θα συνεχισθούν για να προσδώσουν στη μονή το χρώμα και το μεγαλείο που κάποτε ακτινοβολούσε. Από τη μεγάλη μονή σώζεται σήμερα μόνο το καθολικό αθωνίτικου τύπου με νάρθηκα στη Δ. πλευρά και με τοιχογραφίες φιλοτεχνημένες από το Θεόδωρο Ουρία, καταγόμενο από την Αγια Λαρίσης, τον 18ο αι. Το ψηλό και γεμάτο τέμπλο χρονολογείται με επιγραφή στα 1744 και αποτελεί ένα από τα σπάνια κειμήλια της μονής.

Ι. Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Βραγγιανών

          Απέναντι από το κεντρικό συνοικισμό Βραγκιανών της Αργιθέας, στην πλαγιά του βουνού «Μιρμιτζάλα» βρίσκεται το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρως. Ιδρύθηκε στις 11 Ιουλίου 1655 από τον ιερομόναχο παρθένιο, όπως αναφέρεται σε μια επιγραφή πάνω από την είσοδο του κυρίως ναού. Ο ναός είναι μικρός, σε σχήμα σταυρού, άνευ τρούλου, έχοντας μέσα ξυλόγλυπτο τέμπλο πολύ μεγάλης αξίας.Στις 18 Δεκεμβρίου 1862 ασεβείς προδότες από τα Βραγκιανά οδήγησαν 17 Τουρκαλβανούς από την Άρτα να λεηλατήσουν το μοναστήρι. Τότε σκοτώθηκαν ο ηγούμενος Κωνσταντίνος, ο ιερέας Αθανάσιος Οικονόμου, άλλοι έξι χριστιανοί καθώς και κλάπηκαν πολύτημα ιερά σκεύη.Το 1952 το μοναστήρι ανακαινίστηκε αλλά μόνο τις ημέρες μας με την πρωτοβουλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κυρίλλου